Territorialstaat

As Territorialstaat bezäichnet mä allgemäin e Staat, won e klar definierts Gebiet (Territorium) umfasst. Dr nöizitligi Territorialstaat isch us em Persooneverbandstaat vom Früe- und Hochmiddelalter uusegwaggse und isch insofärn s Resultaat vo dr Versachligung vom ene persönlige Abhängigkäitsverhältniss. Im Geegesatz zu de alte Stammherzogdümer isch s Territorium und nit d Stammeszueghörigkäit d Grundlaag vo dr Heerschaft.

Dur d Verleijig vo wichdige Köönigsrächt häi d Äinzelterritorie vom Häilige Römische Riich Dütscher Nazioon, wo s zitwiis mee as dreihundert von ene gee het, noo di noo d Landeshohäit überchoo. Daas het s de Territorialfürste mööglig gmacht, ass si iiri Heerschaft witgehend äigeständig und umbeschränkt häi chönne usüebe. Dur dünastischi Erbdäilige het s im Südweste vom Alte Riich e bsunders usbrägti territoriali Zersplitterig gee. Das isch vor allem mit de wirtschaftlig läistungsfähigere Gebiet und grööflige Territorie bassiert, wäärend sich bi de mäiste fürstlige Familie im 14. Joorhundert s Brinzip vo dr Primogenitur duregsetzt het. D Undäilbarkeit vom Territorium und d Primogenitur si de Kurfürstedümer in dr Goldige Bulle vo 1356 garantiert worde. Au anderi Territorialherrscher häi d Undäilbarkäit vo iire Ländereie aagsträbt, so zum Bischbil s Erzherzogdum Östriich dur s gfelschte Privilegium Maius us em Joor 1359. Die mächdigere dütsche Territorialstaate häi e strikti Huusmachtpolitik vefolgt, was zun e Hufe Komflikt, wo vili von ene chriegerisch gsi si, innerhalb vom Riich gfüert.

Dr Westfälisch Friide het de Riichsständ bestäätigt, ass si d Heerschaft im Land frei chönne usüebe (ius territoriale) und s Rächt gha häi, Bündniss underenander und mit usländische Mächt abuschliesse. Die völligi staatligi Suwerenidäät häi die dütsche Territorialstaate erst mit dr Gründig vom Rhiibund und dr Uflöösig vom „Alte Riich“ 1806 überchoo.